ARAGTI: Burcadnimada dhalinyarada dalka ku soo badatay, waxay inta badan muujinaysaa doorkooda waxbarasho iyo caqabadaha la qabsiga deegaan cusub.
Dhalinyarada waxaa laga yaabaa inay qaataan caadooyin iyo dhaqanno cusub si ka fudud inta kale ee qoyska. Taas oo keeni karta isfaham la’aan iyo nusqaan faceed. Sidoo kale, fursadaha ay dhallinyarada si degdeg ah u dhexgalaan, ugana faa’idaystaan aqoontooda cusub ee qoyska dhexdiisa, waxay keeni kartaa kalsooni darro soo wajahda waalidiinta, oo ka baqaya in ubadkoodu ku dhamaadaan waddooyin xun, kana tagaan hiddaha iyo dhaqanka soomaaliyeed.
Qaan-gaarnimada waxay u keentaa caqabado badan dhallinyara, qaasatan soo-galootiga.
Waxaa muhiim ah in maamulka deegaanka laga helo adeegyada lagama maarmaanka ah, si ay ula tacaalaan caqabadaha qaan-gaarka, nolol caafimaad iyo wanaag leh.
Tusaale ahaan, samaynta aqoonta, dhisidda xidhiidhada bulshada iyo la qabsiga dhaqanka qurbaha.
Arrimaha xudduudaha sharciga, sida maaraynta waajibaadka qoyska iyo rajooyinka guusha, waxay sidoo kale saameeyaan dhaqdhaqaaqa qoyska oo dhan.
Dhalinyaro badan oo dalka u soo haajiray ayaa laga sugaaya, inay ku taageeraan dhaqaale iyo daryeelba ehelada ku nool soomaaliya, taasoo keeni karta cadaadis iyo khilaaf qoyska dhexdiisa ah. Xaaladaha guriga, oo saameyn ku keeni karta dhalinyarada, culeys ku noqota iskuulka ama nolosha sideedaba.
Iskaashiga ka dhexeeya shaqada dhalinyarada, dugsiga iyo qoyska ayaa udub dhexaad u ah xoojinta awooda waxbarashada iyo kor u qaadida isfahanka dhexmara qoyska.
Intaa kadib waxaa loo baahanyahay, cilmi-baaris iyo macluumaad ku saabsan, sida ay arrimo kala duwan u saameeyaan guusha ama guul darrada dhalinyarada iyo nolosha, si loo horumariyo ama loo helo tallaabooyin, lagu taageero, oo waxtar leh iyo xeelado cusub si loogu hortago cagabadaha.
Takoorka iyo cunsuriyadda ayaa caqabad ku ah, la qabsiga dhallinyada soogalootiga, qoysaskooda iyo bulshada oo dhan.
La shaqeynta aqoonyahanada iyo waalidiinta
La shaqeynta kuwa u leh khibradda soo-galootiga iyo hawl-wadeennada bulshada waxay la macno tahay ka faa’iidaysiga khibradooda iyo aqoontooda, xagga go’aan qaadashada iyo horumarinta bulshada.
Tani waxay dhici kartaa, tusaale ahaan, iyadoo la siinayo fursad, ay kaga qaybqaataan qorsheynta iyo hirgelinta, markaas oo la hubin karo in adeegyadu ay si wanaagsan u dabooli karaan, baahidooda iyo in codkooda la maqlo marka la go’aaminayo.
Doorka Hawl-wadeennada Bulshadu waxa kale oo ay udub dhexaad u noqon kartaa is-gaarsiinta fariimaha macluumaadka iyo abaabulka bulshada, taas oo kor u qaadeysa ka mid noqoshada iyo wanaagga bulshada si ballaaran.
Tan waxa ku jiri kara tababaro ku saabsan kala duwanaanshaha dhaqameed, dareenka iyo la dhaqanka dhalinyarada ka soo jeeda dhaqamo kala duwan.
Fahamkaani wuxuu ka caawin karaa maamulada deegaanka inay si wanaagsan u ogaadaan sababaha ay dhalinyaradu ugu biiraan gaangiska iyo sida ugu wanaagsan ee lagu caawin karo inay ka so go’aan, tusaale ahaan iyadoo la siinayo, tababaro iyo fursado shaqo, iyo barnaamijyo taageero oo tixgalinaya asalka dhaqanka iyo waayaha dhalinyaradaas.
Waa muhiim in la siiyo taageero dhinacyo badan leh dhalinyarada iyo qoysaskooda, taas oo ku saleysan baahidooda iyo khibradahooda gaarka ah.
Dhisidda kalsoonida waa furaha marka la caawinayo dhallinta soo-galootiga ah iyo qoysaskooda. Taas waxaa lagu gaari karaa in la dhageysto baahiyahooda, si kor loogu qaado isdhexgalka iyo wanaagga dhalinyaradaas iyo qoysaskooda.
Bixinta adeegyada
Shaqada mas’uuliyiinta deegaanka ayaa ah inay bixiyaan adeegyo kala duwan, sida waxbarashada, caafimaadka, adeegga bulshada iyo la-talinta, kuwaas oo taageeraya is dhexgalka dhalinyarada iyo qoysaska cusub.
Tilmaan iyo talo
Waa in ay suurtogal tahay in la siiyo hagis iyo la-talin labadaba dhallinyarada waddanka u soo guurey iyo waalidkood, tusaale ahaan arrimaha la xiriira waxbarashada, shaqada iyo maareynta nolol maalmeedka.
Ficilada is-dhexgalka
Hawsha maamulku deegaanka waa in ay horumariyaan is dhexgalka dadka waddanka u soo guurey, tusaale ahaan in ay taageeraan waxbarashada luqadda, shaqada, iyo wada hadalka ama is aragga dhaqamada kala duwan.
La shaqaynta hawl-wadeenada kale
Maamulku deegaanka waa inuu la shaqeeyaa jilayaasha kale, sida iskuulada, shaqada dhalinyarada iyo ururada, si ay u siiyaan taageero dhinacyo badan leh oo dhamaystiran oo la siiyo dhalinyarada soo galootiga ah iyo qoysaskooda.
©️Qoraalka Mahad Sheekh Musse
